|
|
Pandemide Ruh Sagligi Ve Sosyal Kontrol
Covid-19 pandemisinde hastaligi onlemek icin alinan onlemler, bireysel ozgurluge ciddi kisitlamalar getirdi. Onleyici tedbirlere uyulmamasinin toplumun geneli icin saglik risklerini artirdigina inanildigindan, resmi politikalara karsi cikma ise endise kaynagi olmustur. Bu cercevede, bircok seckin psIkanalist, psIkanalizin saglikla ilgili kamuoyu kampanyalarinin bir bileseni olarak kaydedilmesi gerektigini one surmustur. Bu yazida ruh sagligi kurumlari ile sosyal kontrol stratejileri arasindaki tarihsel iliskiye ait bilgiler bulunmaktadir. Ayrica Coronavirus pandemisi ile iliskili sosyal diyalektigin psIkanalitik bir modelini formule edilmistir.
Ruh sagligi ve Sosyal Kontrol
Bu derin degisim nasil saglanabilir? PsIkanaliz, kamuoyunun yonetimi icin nasil uyumlu bir araca donusebilir? Bu soruyu yanitlamak icin, simdi bir yanda profesyoneller ve ruh sagligi uygulamalari, diger yanda sosyal olarak uygunsuz davranislarin kontrolu arasindaki iliskilerin tarihine goz atilmalidir. Bu konuyla ilgili incelemeye gec Orta Cag ile baslanmistir. 1321 yilinda, Fransa Krali’na yakin yetkililer, tehlikeli bir uluslararasi komplonun yurutulmekte olduguna dair kanitlari yaymaya baslamislar ve komplo teorisine gore Akdeniz kiyilarindaki diger dinlere mensup gucler ve belki tarafindan desteklenecekti.
Plan, mesru Hiristiyan hukumdarlari devirmeyi ve yeni bir yonetim kurma amaclanmaktadir. Sorusturmacilarin komplodaki ana ajanlar hakkinda hicbir suphesi yoktur, sinirda yasayan ve bulasici bir hastaliktan muzdarip insanlar kadar tehlikelidir. Papa, ezici kanitlara boyun egmeden edememis ve devlet memurlarina uygun onlemleri almalari icin yetki vermistir. Cuzamlilarin katliami Haziran 1321’de birkac sehirde baslamistir. Ofkeli halk, rezillerin bastirilmasinda aktif rol almis, yetkililerin tavsiyelerini coskuyla karsilamis ve bu tavsiyelerin gec kalmasi halinde, bir yargic ya da icra memuru beklemeden azginligi baslatmistir. Tahmin edilebilecegi gibi, boylesine kapsamli bir katliam tamamlanamadi. Hayatta kalan cuzamlilar bu nedenle kalici olarak ozel kurumlardir. Focault Barok cagda, inzivaya ve kontrole ayrilmis bu yerleri delilerin miras alacagini ogretmistir.
Pandemide Ruh Sagligi ve Sosyal KontrolResmi psIkiyatrik anlatilar, Philippe Pinel’i 1795’te delilere ozgurlugu geri veren adam olarak kutlar. Aslinda Pinel, delileri davranislarinin kontrol edildigi ve ahlaksizliklarinin cezalandirildigi, ancak psIkiyatrik durumlari hicbir zaman tedavi edilmedigi bakimevlerinden serbest birakti. Ancak, ruhsal bozukluklarin uzmanlasmis tedavisi icin bir yer olarak calisma evlerini basaran devlet hastanesinde, davranis kontrolu hizla temel bir kurumsal hedef olarak yeniden ortaya cikti. Italya’da, 1978’de psIkiyatri hastanelerini yasaklayan bir yasa cikarmak icin Franco Basaglia’nin onlarca yillik siyasi mucadelesi gerekti.
Klinik pratikte calisan psIkiyatristler, genel halk acisindan deliligin her zaman korkunc ve kontrol altina alinmasi gereken kasvetli, bir tehlike anlamina geldigini cok iyi bilirler. Italya’da veya baska bir yerde cagdas psIkiyatrik bakimin uzucu bir durumu vardir, ancak hic kimse uygunsuz davranislarin kontrolunun psIkiyatri hizmetlerinin temel kaygisi olmaya devam ettigini inkar edemez. Bugun salgin acil durumlarin arka planina karsi, psIkiyatrik ve psIkanalitik kurumlardan sosyal normlarin tek basina uygulanmasindan daha fazlasi gereklidir. Gunumuzde ruh sagligi uzmanlari, kurumsal olarak onerilen inanclara ve etik degerlere sinirsiz bir uyumun saglanmasina onemli olcude katkida bulunmaya cagrilmaktadir.
Bununla birlikte, bu daha iddiali sosyal hedef de tam bir yenilik degildir. Okuyucu, Sovyet Rusya’da psIkiyatri servislerinin oynadigi rolu, siyasi muhalefetin bastirilmasi icin bir arac olarak degerlendirebilir. Sovyet toplumunda muhalefetin kontrolu, ayni anda ve isbirligi icinde olan iki paradigmaya dayanir: ceza adaleti ve akil sagligi hizmetleri. 1958 tarihli Sovyet Ceza Kanunu’ndaki 70. maddede duzensizlikler ve Sovyet karsiti propaganda sucunu icerir. Ayrica, Sovyet siyasi ve sosyal sistemini karalayan, yanlis oldugu bilinen uydurmalarin yayilmasi da bu dusuncedeki odak noktasidir ve bu 1967’de tanitilmistir.
Sert yasal prosedurler, akil sagligi mudahaleleriyle butunlestirildi. Cok sayida muhalif, zihinsel bozukluklardan muzdarip olarak siniflandirildi ve psIkiyatri kurumlarina gonderildi. Tanimlayici bir perspektifte, heterodoks siyasi fikirler reform yanilsamasi acisindan yorumlanirken, gizli sizofreninin tani kategorisi, zorunlu kabulleri hakli cikarmak icin en cok guvenilen kategoriydi. Dunyanin en mukemmel toplumunda, hukumete muhalefet acikca deliligin kanitiydi. Kruscev’in yazdigi gibi Pravda 24 Mayis 1959:
Komunist bir toplumda bazi insanlar arasinda hastaliklar, sinir bozukluklari olabilir mi? Belli ki evet. Eger oyleyse, anormal zihinlere sahip insanlarin ozelligi olan suclar da olacaktir. Bu temelde komunizme muhalefet cagrisi yapmaya baslayanlarin zihinsel durumunun normal olmadigini acikca soylemek mumkundur. Kruscev’in dusunceleri ile Galimberti’nin tecrit karsitlarini anlayissiz bir sekilde degersizlestirmesi arasindaki paralellik bariz ve urkutucudur. Sovyet Rusya’da siyasi siddet ve baski, fikir birligini saglamanin gunluk araclaridir. Yakinda demokratik Bati’ya da sizmayacaklari umulmaktadir.
Olumsuzlama
Propaganda, reklam kadar, dilin ustaca carpitilmasiyla gelisir. PsIkanalitik teori ve uygulama ise kelime secimi ve kullaniminda asiri dogruluk gerektirir. Saglikla ilgili olumsuzlama ve konformizm baglaminda psIkanalizin rolune iliskin incelemeler yapilmistir. Inkar, hem ic hem de dis gercekligi ifade edebilir ve bu onemli bir kafa karisIkligi yaratabilir. Bu nedenle, daha dogru olmak icin orijinal Almanca terimlere bakildiginda NSVerneigung bir savunma mekanizmasidir. Dogrudan bir olumsuzlama yoluyla bilincdisinin bir icerigini bilgiden ceker. Iste Freud’dan bir ornege gore ruyadaki boyle bir kisinin kim olabilecegini soruyorsunuz, o anne degildir sozu NSVerneinung kavramina gore gerceklikten bir parca bilgiyi kaldirmaz. Ornegin, virus oldurme hakkinda, bilincsiz icerige odaklanir. Sagligi onleme tedbirlerine muhalefetle hicbir sekilde iliskilendirilemez.
Pandemide Ruh Sagligi ve Sosyal KontrolVerleugnung kavrami Freud tarafindan 1923’te tanitilmistir (Die Realitätverlust bei Neurose und Psychose, (s 365)) ve daha sonra 1927’de tartisilmistir (fetisizm, (s 311 vd.)). Verleugnungna hos gercekleri ve algilari dogrudan reddederek ele alir. Fetisizm’de Freud, babalarinin olumunu kabul etmeyi reddeden iki hastadan soz eder. Verleugnung ilkel bir savunma mekanizmasidir ve tipik olarak sizofreni veya siddetli parafililerle iliskilidir. Siyasi veya felsefi inanclar uzerinde degil, olgusal, evrensel olarak paylasilan gercekler uzerinde calisir. Ne hastaligi onleme tedbirlerine karsi toplumsal olarak yayilan muhalefeti ne de siyasi kurumlara duyulan zayif guveni anlamaya yardimci olamaz.
Burada Sizofrenik Negativizm hakkinda konusmak mumkundur ve bu sizofreni belirtisidir. Ziyaret eden hekim tarafindan istenenleri yerine getirmeyi reddetmeyi ifade eder. Bu, dusunce veya bilisin degil, iradenin islev bozuklugunun bir belirtisidir. Tarihe bakildiginda inkarcilik veya Shoah’in inkari, egitim psIkanalizinin birkac destekcisinin salgin hafifletme onlemlerine karsi herhangi bir muhalefeti iliskilendirdigi bir kavramdir. Shoah Negationism veya inkarNeo-Nazi aydinlari tarafindan ileri surulen bir ideolojidir. Dunya Savasi sirasinda Nazi kurumlari tarafindan uygulanan Ibrani halkinin kiyiminin boyutunu reddeder.Pandemide Ruh Sagligi ve Sosyal Kontrol
PsIkanalitik bir bakis acisindan, Shoah Reddi sadist bir kisilerarasi strateji anlamina gelir. En mahrem ve travmatik kolektif anilarini onemsizlestirerek ve kirleterek, siyasi dusmanlarda mumkun olan maksimum duygusal aciyi ortaya cikarmayi amaclar. Bir savunma mekanizmasi olarak yanlis anlasilmamalidir. O halde pandemi hafifletici onlemlere karsi cikan toplumsal hareketleri gercekci bir sekilde nasil tanimlanabilir? Hangi kelimeler en uygun olabilir?
Onleyici tedbir karsitliklari ile ilgili temel sorun, kuskusuz muhalefet medyanin, bilimsel ve siyasi kurumlar tarafindan onerildigi gibi, salgin fenomeninin hakim temsillerine ve onun cozumune atifta bulunarak one surdugu gibi muhalefettir. Muhalefet, belirli bir toplulukta hukum suren ideolojiye katilmayanlarin tutumudur. Tarih boyunca, vatandaslar tekrar tekrar zit kutuplarda yer aldilar: Katolikler ve Lutherciler, fasistler ve antifasistler, vatanseverler ve gerici din adamlari, Stalinist Komunizmin destekcileri ve demokratik aktivistler ve gunumuzde, siyasi ozgurlugun destekcileri ve saglik savunuculari. Bu ideoloji ve kimlik kutuplasmasi, psIkanalitik bir bakis acisindan, kisinin kendi kaygilarini dusmana bolme ve yansitma savunma mekanizmalarinin bir islevi olarak anlasilabilir.
ALİNTİ ~
________________
Bizde MutSuz Olalim ~
|