ŞERİFE BACI
Kastamonu İnebolu’dan Ankara’ya kağnısıyla mermi taşıyan Şerife Bacı, ağır kış şartlarından dolayı donarak şehit düşmüştür.
Kurtuluş Savaşı’nda yanındaki küçük çocuğuyla birlikte Kastamonu İnebolu’dan Ankara’ya kağnı ile cephane götürürken ağır kış şartları nedeniyle Aralık 1921’de donarak şehit olmuştur. Çocuğu ise askerler tarafından donmaktan son anda kurtarılmıştır.

GÖRDESLİ MAKBULE
Batı Cephesi’nde Yunanlara karşı eşiyle birlikte mücadele eden Gördesli Makbule, başından vurularak şehit düşmüştür.
Yunanların Batı Anadolu’yu işgale başlamasıyla Türk çetelerine katılmış ve Yunanlara karşı eşi Halil Efe ile birlikte mücadele etmiştir. Silah arkadaşlarını korumak için öne atılınca başından vurularak şehit olmuştur.

ONBAŞI NEZAHAT
Onbaşı Nezahat, İnönü Savaşlarındaki katkıları nedeniyle Ahmet Derviş Paşa tarafından onbaşılığa yükseltilmiştir.
İnönü Savaşlarındaki katkıları nedeniyle Mustafa Kemal’in takdirini kazanmıştır. 12 yaşında tümen komutanı Ahmet Derviş Paşa tarafından onbaşılığa terfi ettirilmiştir.

KILAVUZ HATİCE
Milli Mücadele kadın milislerinden. Adana’da Fransızlara karşı verilen mücadeleye katıldı. Milli kuvvetlerin 8 Mayıs 1920 tarihinde Pozantı’da saldırıya geçmesi üzerine Fransızlar oldukça kritik bir duruma düştü. Bu sırada Hatice, Fransızlara güya ufak bir ücret karşılığı yol göstereceğini söyledi. Kendilerine sözde kılavuzluk ederek Türkler tarafından ihmal edilmiş bir istikametten onları selâmete çıkaracaktı. Gece karanlığında yola çıkardığı Fransızlara yanlış yol göstererek Kurtboğazı’na soktu. O sırada başlayan Türk taarruzunun ardından Fransızlar, Türk askerine esir düştü.

ERZURUMLU FATMA
Birinci Dünya Savaşı’nda eşinin şehit düşmesi üzerine Mustafa Kemal’le görüşüp savaşmak için izin alan Erzurumlu Fatma Kurtuluş Savaşı’nın Batı Cephesi’nde Yunanlara karşı mücadele etmiştir.
Eşiyle birlikte Birinci Dünya Savaşı’na katılmış, eşinin şehit olmasından sonra Mustafa Kemal’le görüşerek Batı Cephesi’nde görev almıştır. Vatanın düşman işgalinden kurtarılması için çalışmıştır. Sakarya ve Büyük Taarruz savaşlarına katılmıştır.

BİNBAŞI AYŞE
Selânikli olan Binbaşı Ayşe, büyük harpte Kafkas cephesinde yaralanarak ölen kocasının intikamını almak için yemin etmiştir. 15 Mayıs 1919’da İzmir işgal edilince, ilk karşı koyma hareketine o da silahla katılmıştır. Yunanlılar İzmir’e hâkim olunca Aydın’a geçmiş, çete kurmuş, sonra da çetesiyle birlikte Köpekçi Nuri çetesine katılmıştır. Aydın muharebesinden sonra Koçarlı’ya çekilmişler ve bundan sonra devamlı Millî Mücadele’de görev almışlardır.

Türk kadınının rütbeli olarak orduya ilk girişi
bu dönemde olmuştur. Kadınlarımızın bu fedakârca faaliyetleri ve gösterdikleri kahramanlıklar, Millî Mücadele’nin lideri Mustafa Kemal Paşa’nın büyük takdirini kazanmıştır.

Kadının önemini çok iyi bilen Atatürk, Millî Mücadele döneminde devamlı olarak kadın cemiyetleriyle münasebet halinde olmuş,
onları takdir ve teşvik etmiştir. Konuşmamızı, onun 21 Mart 1923 tarihinde yaptığı konuşmada, Türk kadınının Millî Mücadele’deki hizmetlerini anlatan şu sözleriyle bitirmek istiyoruz:

“Dünyanın hiç bir yerinde hiç bir milletinde Anadolu köylü kadınının fevkinde kadın mesâisi zikretmek imkânı yoktur ve dünyada hiç bir milletin kadını ‘Ben Anadolu kadınından daha fazla çalıştım. Milletimi halâsa ve zafere götürmekte Anadolu kadını kadar hizmet gördüm’ diyemez… Belki erkeklerimiz memleketi istilâ eden düşmana karşı süngüleriyle düşmanın süngülerine göğüslerini germekle düşman karşısında isbât-ı vücut ettiler. Fakat erkeklerimizin teşkil ettiği ordunun hayat menba’larını kadınlarımız işletmiştir…
Çift süren, tarlayı eken, ormandan odunu, keresteyi getiren, mahsulâtı pazara götürerek paraya kaideden, aile ocaklarının dumanını tüttüren, bütün bunlarla beraber sırtıyla, kağnısıyla, kucağındaki yavrusuyla, yağmur demeyip, kış demeyip, sıcak demeyip cephenin harp malzemesini taşıyan hep onlar, hep o ulvî, o fedakâr, o ilâhî Anadolu kadınları olmuştur. Binaenaleyh hepimiz bu büyük ruhlu ve duygulu kadınlarımızı şükran ve minnetle takdir edelim.”