Türkler, tarihleri boyunca birçok din ve inanç sistemini benimsemiştir. Ancak inandıkları arasında en yaygın benimsedikleri inanç sistemleri Gök Tanrı ve İslam dini olmuştur. Bir toplumun inandığı din; giyimini, ahlak yapısını, sanatını, geleceğini ve zevklerini de etkilemektedir. Bu nedenle din değiştirmek çok zordur.
Ancak Türklerin örf ve adetleri, ölüm sonrası yaşama inançları ve inandıkları Gök tanrı dininin tek tanrılı bir din olması, İslamiyet’i benimsemelerini kolaylaştırmıştır.


Türklerin İslam orduları ile yakın coğrafyada yer almaları da Türklerin İslam’ı kabul etme sürecini olumlu yönde etkilemiştir. Fakat Türklerin İslamiyet’i kabulünde bunların dışında pek çok etken bulunmaktadır. Peki, Türklerin Müslümanlığı seçme nedenleri nelerdir?

Türklerin İslamiyet’i Kabul Etme Nedenleri

Talas Savaşı

Türkler, İslamiyet’i kılıç zoru ile değil, kendilerine yakın gördükleri için rızalarıyla kabul etmişlerdir. Bu kabul ediş sürecinin en önemli safhası ise Talas Savaşıdır. 751 senesinde Çin ve Abbasi orduları arasında gerçekleştirilen savaş sırasında Karluk Türkleri Müslümanların yanında yer almıştır. Bunun sonucunda Abbasiler galip gelmiş, Türk-Arap ilişkileri ise olumlu yönde gelişme göstermiştir.
Yaşanan bu olay, Orta Asya’nın kaderini değiştirirken Türklerin İslamiyet’i kabul etme süreci de hız kazanmıştır. Bunun sonucunda Karluklar 10. yy itibari ile kalabalık gruplar halinde İslamiyet’i kabul etmiş, bu durum İslam âlemi ve dünya tarihi açısından büyük sonuçlar doğurmuştur.
Dini Etkenler

Türkler, diğer dinlere karşı büyük bir hoşgörüye sahipti. Hoşgörünün İslam inanç sisteminin temel felsefelerinden birisi olması da Türklerin İslamiyete geçişi için önemli bir neden olmuştur. Ayrıca Gök Tanrı inancı ile İslamiyet’in bir çok ortak noktası bulunuyordu.
Bunlardan en önemlisi ise her iki inanç sisteminin de tek tanrılı olmasıdır. Yine İslamiyet’te yer alan Esma-ül Hüsna adı verilen Allah’ın sıfatlarının bir kısmı, eski Türk inancında Gök Tanrıya atfedilen sıfatlarla benzerlik gösteriyordu.
yrıca ahiret inancı ve ruhun ölmezliği her iki dinde de mevcuttur. Yine Gök Tanrı inancında olduğu gibi İslamiyet’te de tanrıya kurban sunuluyordu. Bunların yanında İslam dinindeki gaza ve cihat anlayışı ile Türklerin töreyi hâkim kılmak adına yaptıkları savaşlar benzer özellikler gösteriyordu. Örneğin Türklerin "alp" kavramının yerini İslamiyet sonrası "gazi" ünvanı almıştır.
Sosyolojik Faktörler

Türk toplumunda sosyal sınıflara yer verilmezdi. İslam dininde de toplumun böyle bir ayrıma tabi tutulmaması temel kurallardan birisiydi. Ayrıca Gök Tanrı inancında da tıpkı İslamiyet'te olduğu gibi aile yapısı son derece önemliydi. Evlenmek, eşlerin birbirine sadakati, çocuk yetiştirmek gibi konulara her iki inanç sisteminin bakışı da çok yakındı.
Türklerin İslam'a geçişi, Türk ve dünya tarihini değiştirecek düzeyde kritik bir gelişmedir. Bu nedenle Türk tarihi; İslamiyet Öncesi Türk Tarihi ve İslamiyet Sonrası Türk Tarihi şeklinde ayrılmıştır.