Antarktika arastirma istasyonu Neumayer III’un dokuz kisilik murettebati, birkac yil once yaklasIk -50 ° C’ye soguklarda 14 ay yasamislardir. Bu kalislarinin ardindan, dogal isIkta siddetli degisIklikler ve dis dunyayla uzun sureli iletisim kopuklarinin, beyinleri uzerindeki etkilerin onemli oldugu ortaya cikmistir. Max Planck Insani Gelisme Enstitusu’ndeki sinirbilimciler tarafindan yolculuktan once ve sonra yapisal MRI gerceklestirmislerdir. Yolculuktan sonra MRI, beynin hipokampa bilgi besleyen, ogrenme ve hafiza ile iliskilendirilen bir bolgesi olan dentat girusta anatomik degisIklikler gostermistir.
Izolasyon Surecinde Beynin Isleyisi Nasil Degisir?Murettebat uyelerindeki bu degisIklik dentat giruslari ortalama yuzde 7 oraninda kuculdugudur. Ayrica nurettebat uyeleri, stresin duzenlenmesi ve hafizayla ilgili bir protein olan beyin kaynakli norotrofik faktorun (BDNF) kan seviyeleri dusmustur. Ve mekansal farkindalik ve dikkat testlerinde oncesine gore daha kotu performans gostermislerdir. Bu calismadaki katilimcilar, kesif gezileri sirasinda sosyal izolasyondan daha fazlasiyla mucadele etmislerdir. Bu da gozlemlenen beyin degisIkliklerinin, sirkadiyen bozulma veya deneyimlerinin baska bir yonunu gostermektedir. Ayrica bunun aksine sosyal temas eksIkligiyle baglantili olup olmadigini bilmeyi zorlastirmaktadir. Ancak arastirmacilar genel populasyonda sosyal izolasyon ve yalnizlik uzerine calismaklar yapmislardir. Bu calismalarda, oyundaki biyolojik mekanizmalari ortaya cikarmaya yardimci olabilecek beyin yapisindaki farkliliklari da belgelemeye baslamislardir.


Ayni Max Planck Enstitusu’nde bir norobiyolog olan Sandra Duzel, kisa sure once Berlin Yaslanma Calismasi adli uzunlamasina bir projeye hazirlamistir. Bu projede katilan 300’den fazla kiside bu tur farkliliklari incelemistir. Duzel ve ekibi, beynin cesitli bolgelerinin hacmini haritalamak icin MRI kullanmistir. Sosyal temas seviyelerine bakilmaksizin, UCLA yalnizlik olceginde yuksek puan alan kisilerin bir avuc bolgede daha kucuk gri madde hacimlerine sahip olma egiliminde olduklarini bulmuslardir. Bu alanlar, duygu islemedeki rolu ile bilinen hipokampus ve amigdalayi icermektedir. Bulgular, yalnizligin bu beyin yapilarinin kuculmesine neden oldugunu gostermemekte oldugunu bildirmektedir. Ancak arastirmacilar, hem sosyal uyarim eksIkligini hem de yalnizligin neden oldugu stresi olasi katkida bulunan faktorler olarak dusunmektedirler.


Fareler uzerinde yapilan son arastirmalar, normal beyin yapisi ve islevinin surdurulmesinde sosyal etkilesimin rolunu desteklemekte ve olasi molekuler mekanizmalara dair ipuclari vermektedir. 2018 yilinda yapilan bir calismada, ornegin, sosyal izolasyonun farelerin diger bireyleri tanima yetenegi uzerindeki etkilerini arastirilmistir. Bu, alisilmadik bir fare normalde tanidik fareden daha fazla ilgi uyandirdigindan, arastirmacilar farelerin birbirleriyle etkilesimde ne kadar zaman gecirdiklerini kaydederek degerlendirmislerdir. Arastirmacilar, bir haftaya kadar tecrit altinda tutulan yetiskin farelerin tanidik olan ve olmayan fareleri ayirt etmede daha kotu oldugunu bulmuslardir. Fareleri koloni eslerini iceren muhafazalara geri dondurmek, Alzheimer hastaliginda hafiza problemleriyle baglantili olan Rac1 olarak bilinen kucuk bir sinyal proteinini inhibe etmek gibi, tanima yeteneklerini geri kazanmislardir.


Izole edilmemis farelerde Rac1’in etkinlestirilmesi, hayvanlarin izole edilmis bireyler tarafindan sergilenen ayni unutkanligi gostermesine neden olmustur. Sinirbilimci olan Moriel Zelikowsky, hayvan calismalarinda yalnizlik ve sosyal izolasyon arasinda ayrim yapmak imkansiz olsa da, bu tur manipulatif deneyler, izolasyonun beyin uzerindeki etkilerine benzersiz bir bakis acisi sundugunu bildirmektedir. Ornegin, Caltech’teki bir doktora sonrasi arastirmasinda yapilan fare calismasi, Tac2’nin daha once bilinmeyen bir rolunu ortaya cikardiginda gerceklestirdigini bildirmistir.
Ekip, peptidin, birkac hafta tek basina barindirilan farelerde beynin genis bolgelerinde yuksek oranda eksprese edildigini bulmustur. Aancak diger iki fareyle tutulan kontrollerde veya sadece 24 saat izole edilmis kemirgenlerde olmadigini bulmustur. Kendi kendilerine haftalar geciren fareler, ayni zamanda, izolasyonun tipik bir davranissal etkisi olan saldirganlik da sergilemislerdir. Ancak bu davranis, Tac2’nin normalde baglandigi protein reseptorunu bloke eden bir ilac tarafindan engellenmistir. Zelikowsky’in bulgulari, Tac2’nin arkadaslardan ayrilmanin neden oldugu ani stresten ziyade uzun vadeli izolasyonun bazi etkilerinin duzenlenmesinde rol oynayabilecegini one surmektedir. Bununla birlikte, noropeptid hakkinda ekibin bilmedigi cok sey oldugunu, stres tepkisine dahil olan hormonlarla nasil etkilesime girebilecegini ve insanlarda ayni sekilde calisip calismadigini bildirmektedir.


Hayvan calismalarinin ve insanlarda yapilan gozlemsel arastirmalarin hizalanmaya baslayabilecegi bir alan, izolasyon ve iltihaplanma arasindaki baglantidir. Bu, vucuttaki diger sureclerin yani sira bilissel islev uzerinde olumsuz etkilere sahip olabilen bir yanittir. Ornegin, on yildan fazla bir suredir yapilan hayvan calismalari, izole edilmis farelerde interlokin-6 gibi inflamatuar sinyal molekullerinin dolasiminin arttigini gostermistir. Ve yakin zamanda yapilan bir meta-analiz konuyla ilgili iki duzineden fazla insan odakli makale arasinda, yalnizlik yasayan insanlarla ilgili calismalarin surekli olarak ayni sitokinin kan konsantrasyonlarinin arttigini bildirdigi belirtilmistir. Meta-analiz ayrica, sosyal izolasyonun esas olarak daha yuksek C-reaktif protein (CRP) ve fibrinojen seviyelerine, farelerde ve insanlarda inflamatuar yanitlarda rol oynayan iki molekulle baglantili oldugunu bulmustur.
Izolasyon Surecinde Beynin Isleyisi Nasil Degisir?Bu meta-analiz calisa yazarlarindan biri olan Fancourt’a gore, izololasyonun ve yalnizligin kiside yarattigi enflamatuar tepkilerin ki,siden kisiye degistigi yonunde dusunmektedir.. Ancak yakindan iliskili etkileri oldugunu soylemektedir. Calismasi, sosyal izolasyonun daha yuksek CRP ve fibrinojen seviyeleri ile iliskili oldugun soylemistir. Yalnizligin ise inflamasyonu engellemeye yardimci olan bir molekul olan daha dusuk insulin benzeri buyume faktoru-1 ile iliskili oldugunu bulmustur. Fancourt gore, hem izolasyon hem de yalnizlik iltihaplanma ile baglantilidir. Ancak sosyal izolasyon, iltihap belirteclerinin kendisiyle baglantiliyken, yalnizlik icin, bu iltihapli tepkilerin ne kadar olmasina izin verildigini veya bunlardan ne kadar engellendigini iceren bir yolla ilgilidir.


Herhangi bir potansiyel saglik riski uzerine yapilan arastirmalar gibi, sosyal izolasyon calismalari hala gozlemler ve somut biyolojik sonuclar arasindaki noktalari birlestirmek icin mucadele etmektedir. Steptoe, insan calismalari yalnizca korelasyonlari ortaya cikarabilir ve deneysel hayvan arastirmalari yollarin prensipte ise yarayabilecegini gosterebilir. Ancak pratikte bu sekilde islediklerini gostermez. Bununla birlikte, simdiye kadar yapilan arastirmalar, sinirbilimcilerin sosyal izolasyona verilen tepkilerle ilgili cesitli faktorleri anlamalarina yardimci olmustur. Ve belki de daha da onemlisi, bu tur bir izolasyonun neden olabilecegi sorunlari hafifletmek icin cesitli cabalara ilham vermistir.

Sosyal Olarak Yalitilmis Insanlarda Bilisi Korumak
Beyin sagligi ile ilgili olsun ya da olmasin, sosyal izolasyonun potansiyel risklerinin, yalniz yasamanin daha az dogrudan risklerinin farkinda olmak gerekiyor. Bircok ulke ve saglik kurulusu, en yuksek varliga veya hisseye sahip insanlar arasinda sosyal yardim kampanyalari finanse etmektedir. Dunya’daki uyumlu kuruluslar, tesadufen ve yine de baska yerlerde yasam alanlariyla sosyal icermeyi tesvik etmeyi hedeflerken, yalnizlik degerlendirilmelidir. Bir kisinin sosyal yasaminda veya yasam duzeninde degisIkliklerin mumkun olmadigi veya durumu iyilestirme olasiliginin dusuk oldugu durumlar vardir. bu durumlarda, bazi arastirmacilar farmakolojik tedavilerin en azindan gecici olarak yardimci olabilecegini savunmaktadirlar.


Yalnizlik ve sosyal sinirbilim arastirmalarinda oncu olan Cacioppo ve esi John, birkac yil once, allopregnanolone’un ve strese karsi cesitli duygusal ve davranissal tepkilerin, insanlarda yalnizligi hafifletmeye yardimci olabilecegini one surmuslerdir. 2017’den beri, Cacioppo’nun ekibi yakindan iliskili bir molekul olan pregnanolonu test etmek icin yalniz hastalarla calismislardir, ancak pandemi nedeniyle bu arastirmaya ara vermek zorunda kalmislardir. Zelikowsky, kendisinin ve meslektaslarinin fare deneylerinde Tac2 reseptorlerini bloke etmek icin osanetant’in ilac kullanmislardir. Bu iac, kronik izolasyon yasayan insanlar icin bir tedavi edici olarak vaat edebilecegini belirtmektedirler. Ilac ilk olarak 1990’larda Fransa merkezli ilac sirketi Sanofi-Synthélabo (simdi Sanofi) tarafindan sizofreni tedavisi olarak gelistirilmistir. Bununla birlikte, bu ilacin etkinlik eksIkligi nedeniyle kesildigini bildirmektedir. Fakat su anda izolasyon veya yalnizlik yasayan insanlarin potansiyelini kesfetmek icin devam etmekte olan klinik deneylerden habersiz olmadigini da sozlerine eklemistir.
Bu arada diger arastirmacilar, bilissel gerileme riskini ve sosyal izolasyonla iliskili diger etkileri azaltmaya yardimci olabilecek davranissal mudahalelere odaklanmaktadirlar. Ornegin Fancourt ve Steptoe, bir kisinin sosyal katilimindan bagimsiz olarak bilissel katilimi artirmanin koruyucu bir etkiye sahip olabilecegini gostermistir. Yeni yapilan bir arastirmaya gore; muze, galeri, sergi, tiyatro gosterileri, konser veya operalara daha az giden kisilerin, daha sIk giden kisilere gore, gosterileri hafizalarinda tutma durumlari daha az olmaktadir. Ve bu kisilerin sonraki on yil icinde sozel becerileri daha fazla azalmaktadir. 2019 calisma ayni arastirmacilar tarafindan kulturel etkinlikler bu turlu cekici demans riskinin azalmasi ile iliskili oldugunu dusundurmektedir.


Izolasyon Surecinde Beynin Isleyisi Nasil Degisir?Fancourt, surmekte olan pandeminin arastirmasinin da gercekten katkida bulunabilecegi bu tur bir alan oldugunu soylemektedir. Kriz sirasinda, milyonlarca insan, bu sekilde olmayi secmeden kendilerini izole halde bulmuslardir. Ve yapilan anketler, bircok insanin, ozellikle de kadinlarin, pandemi basladigindan beri artan bir yalnizlik hissettigini gostermektedir.
Bazi insanlar yalniz kalma sans olarak gormekteyken, digerleri sosyal aglariyla baglantida kalmanin yeni yollarini bulmuslardir. Farkli insanlarin toplumdan fiziksel olarak ayrilmanin etkileriyle nasil basa ciktiklari hakkinda kritik bilgiler saglayabilecek davranislar sergilemislerdir. Bu arastirma perspektifinden, geleneksel sosyal temas eksIkliginin insan biyolojisini nasil etkiledigine dair yeni sorular sormak icin esi gorulmemis bir firsattir. Ayrica yalnizlik ve izolasyon gibi kavramlar hakkinda dusunme seklini gercekten degistirebilir. Ve bu alisilmadik dogal deneyin insanlara ogrettigi bilgilere dayanarak gercekten farkli sekilde tanimlamaya ve arastirma yapilabilecegi anlamina gelir.