Enver Paşa ve Halide Edip ayrıntısı...

Kadınların istihdam edilmesine yönelik geçmişte neler yapıldığını biliyor musunuz?

Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyet döneminde kadınların istihdamı konusunda bazı cemiyetler kuruldu. Kadınların çalışmasını isteyen cemiyetler faaliyetlerini bu yönde geliştirdi.

İşte kadınların çalışması için kurulan cemiyetler:
“Teali-i Nisvan Cemiyeti, Halide Edip tarafından kuruldu. Kadınlar için okuma yazma kursları açtı ve kadınların eğitimini destekledi.

Osmanlı Türk Hanımları Esirgeme Cemiyeti; Dernek yoksul, kimsesiz zor durumda kalmış kadınlar ve çocuklarla ilgilendi. Kadınları mesleki yaşama dahil etmeyi amaçladı. Ülkenin çoğu yerinde terzilikle ilgili dükkan ve fabrikalar açılması sağlandı.

Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti; Kadın haklarını savunma ve koruma amacıyla kuruldu. Feminist karaktere sahip olan dernek, ataerkil düzenin kadınlar üzerinde yarattığı her türlü baskıya karşı mücadelede bulundu. Kadın-erkek eşitliği, hukuk, eğitim gibi konularla ilgilenmiştir.”

Bu cemiyet önemli iki başarıya imza attı.

“İlki, yedi Osmanlı kadınını ilk kez bir kamu kuruluşunda istihdam ettirmesi oldu. “Osmanlı Dersaadet Anonim Telefon Şirketi” kadın memur çalıştırma talebinde bulundu ve şirkete iki yüz Türk kadını başvuru yapmıştır. Fakat yabancı lisanları olmaması gerekçesiyle başvuruları reddedilmiştir. Cemiyet konuyla ilgili başlattığı mücadele sonunda bir kamu kuruluşunda ilk kez yedi Türk kadını memur olarak işe başlamıştır. Derneğin diğer başarısı ise, Belkıs Şevket’in ilk Türk kadını olarak uçağa binmesidir. Belkıs Şevket Hanım’ın uçağa binme isteği kadın olması nedeniyle kabul edilmemiştir. Daha sonra cemiyet tarafından gerekli izinler alınıp Belkıs Şevket Hanım pilot eğitmeni Fevki Bey ile birlikte uçma tecrübesi elde etmiştir.”

Bir diğer cemiyet ise Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyet-i İslamiyesi’dir ve bu cemiyet Enver Paşa’nın karısı Naciye Sultan’ın himayesinde kurulmuştur.

Cemiyet, Birinci Dünya Savaşı yıllarında eşlerini yitirmiş Müslüman kadınların istihdamı için çalıştı. Kadın istihdamı konusunda etkili olan bu cemiyet kadınlardan gönüllü asker işçi taburları oluşturdu. Reji fabrikası, şehremaneti, Taksim fanila ve çorap fabrikası, milli mensucat şirketi, aşhaneler, Eyüp elbise imalathanesi, Defterdar dokuma fabrikası, Beykoz deri ve kundura fabrikası, Bakırköy bez fabrikası, Sultanahmet elbise ambarı, Levazım iplik fabrikası, Ahırkapı elbise ve çadır imalathanesi, Saraçhane fabrikası gibi kuruluşlarda da kadınların istihdamını sağladı.