İskilip'te gelişen uygarlığı kavrayabilmek için özelde şu maddelerin genel insan uygarlık tarihinde yerini iyice görmek gerekir; tuz, sirke, şarap, pekmez. Tuz, Roma uygarlığının adına yollar inşa ettiği bir vazgeçilmez uygarlık maddesidir. Adına savaşların yapıldığı, askerlerin maaşlarının tuzla ödendiği, devletlerin gelir için tuzdan vergi aldığını görmek bir vakıadır. İskilip bağlamında Roma'ya bakarsak sırf bu nedenle Pontlarla savaşıp onların yerine kendileri İskilip coğrafyasına egemen olmuşlar ve yollar yapıp bu yollara Mil Taşları dikmişlerdir.Burada bahsi geçen "TUZ" İskilip'te yalnızca Yerliköy'de ve Çukurköy'de (İki komşu köy) bulunmaktadır. Yerli Köy'de bulunan tuz işletmesinin geçmişini kimse bilmemektedir. Buradan anlaşıldığına göre Yerliköy Romalılar döneminden beri bir yerleşim yeridir. Nitekim köyün kuzey kesiminde "Ören Yeri" diye bir yer vardır. Burada bina temel izlerine rastlanmaktadır. Ayrıca köyün karşısında Yamaç denilen bir tepede çok sayıda bina temeli vardır. Şu anda bina izleri rahatlıkla gözlemlenebilmektedir. Burada bir uçtan bir ucu 3 km olan büyükçe bir şehir bulunduğu bilinmektedir. Belki de Ören Yeri'ndeki yerleşimle Yamaç'taki yerleşim birleşik, tek bir yerleşimdi. Yamaçta son zamanlara kadar kullanılan, Acı Kuyu denilen bir kuyu da (Sarnıç) vardı. Saray Burun denilen yerde bu şehrin yöneticilerine ait bir saray olduğu söylenmektedir. Tam buradan geçen Tekke Çayı'nın oyduğu çay yatağında harman tuğlasıyla örülmüş duvar kalıntıları vardır. Köyün güneyinde bulunan ve önceleri bağlık olan arazide, İskilip-Çukurköy-mezarlık istikametinden gelip, "Muggatin Bağı" nın oradan geçip Saray Buruna (Batı yönüne) doğru giden taş döşeli bir de yol vardır. Bu yolun İpek Yolu olduğu da söylenmektedir. Yukarıda İskilip tarihinde bahsi geçen yol (veya yollardan biri) bu yol olamaz mı?
Bakır çağında İskilip'te bakır izabe ocağı (dökümhane) olduğu bilinmektedir. Günümüzde elde edilen bulgu ve belgeler bağlamında Hatti döneminin kayıp olduğu sanılan İskila kenti olduğu kabul edilir.
Yazılı kaynaklar bağlamında İskilip; Paflagonlar'ın son kralının krallık merkezi, Galatlar'ın ise Ankara'dan sonraki ikinci krallık merkezidir.


alıntı