Manometre nedir, nasıl çalışır?

Kapalı kaplardaki gaz basıncını ölçmek için kullanılan araçlara manometre denir. Manometrelerin de farklı çeşitleri vardır. Örneğin oksijen tüpleri, tüpgaz ya da yangın söndürme tüpleri içlerinde gaz bulunan kapalı kaplardır.

İki ucu açık cıvalı manometre

İki ucu açık manometrede, cam tüplerin birine basıncı ölçülecek kapalı kaptaki gaz bir hortumla bağlanır, diğer uç açık kalır. Açık uçtan açık hava basıncı uygulandığı için, manometrenin iki tüpü arasındaki sıvı yüksekliği farkı gaz basıncından açık hava basıncının çıkarılmasıyla bulunur. Manometrenin mutlaka cıva ile yapılması gerekmez, başka sıvı da kullanılabilir. Aşağıdaki resimde boyalı su ile yapılmış iki ucu açık manometre görülüyor.


Yukarıdaki resimde başlangıçta cam tüplerin her iki tarafındaki basınçlar eşit, ikisi de açık hava basıncına eşit. Sonra soldaki tüpe şeffaf plastik bir boruyla bağlanmış olan şırınga ittirilince sol taraftaki basınç artıyor. Şırıngadaki gazın basıncı sağ ve sol tüplerdeki sıvı basınç farkıyla hava basıncının (atmosfer basıncının) toplamına eşit.

Pgaz = hdg + Patmosfer
Bir ucu açık cıvalı manometre
Bu aslında cıvalı barometrenin neredeyse aynısıdır. Sadece açık hava basıncı yerine, kapalı bir kapta bulunan gaz, tüpün ucuna bir hortumla bağlanır. Cıva seviyesi (mmHg birimiyle) ile gazın basınç ölçümü yapılır. Gazın basıncını bulurken bu kez atmosfer basıncını hesaba katmamız gerekmez.
Pgaz = hdg
Aşağıdaki resimde bir ucu açık cıvalı manometre görülüyor.


Kan basıncı veya tansiyon ölçerler

Tansiyon ölçmek, kan basıncını ölçmek anlamına gelir. Tıpta önemli bir hayati göstergedir. Tansiyon ölçer aslında bir manometredir. Tansiyon cihazının yastığı (balonu da diyebiliriz) kişinin koluna takılır ve şişirilir, yani içi havayla doldurulur. Havanın bir gaz olduğunu ve balonun da kapalı kap olduğunu fark etmiş olmalısınız. Tansiyon ölçerin yastığı bir hortumla genellikle metal bir manometreye bağlıdır. Yastık kontrollü bir şekilde yavaş yavaş söndürülür ve kol damarlarındaki basınç ölçülür. Aşağıda metal manometreli bir tansiyon ölçme aleti görülüyor.



Daha yeni tansiyon ölçme araçları elektronik ya da dijital manometreleri kullanıyor. Bu manometreler de aslında dijital barometrelerle aynı prensiple çalışıyor. Aşağıdaki resimde modern bir tansiyon ölçme cihazı görülüyor.


Hem analog (metal manometreli) hem de dijital manometreli tansiyon ölçme cihazlarında basınç biriminin mmHg cinsinden verildiğine dikkat edin...